Küresel Diplomasiyi Değiştiren Oyun……. Ping Pong……

Cem Avunduk · 23 Temmuz, 2019

Ping Pong Diplomasisi

Soğuk savaş yıllarında ABD ile Çin arasında başlayan yakınlaşma, bir spor etkinliğiyle oldu.

48 yıl önce, 1971’de Pekin hükümetinin Amerikan masa tenisi takımını Çin’e davet etmesiyle başlayan bu olay, tarihe “masa tenisi diplomasisi” olarak geçti.

Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasındaki ilişkilerde dönüm noktası Richard Nixon’ın başkanlık seçimlerini kazanması oldu. 1968’de ABD başkanı olan Nixon, ülkenin Asya politikasında değişime gitti.

Yeni Asya stratejisiyle ilgili yaptığı ilk açıklamada, Çin ile diyalog kurulması yönünde oldu. Nixon’ın bu yapıcı yaklaşımı Çin’de karşılık buldu. Pekin hükümeti, Amerikan masa tenisi takımını Pekin’e davet etti. Amerikan takımının nisan 1971’deki turnuvaya katılmasıyla ilişkiler ivme kazandı.

Amerikan takımı 14 nisan günü Çin başbakanı Chu En Lai tarafından kabul edildi. Nixon da “Çin’e 20 yıldır uygulanan ticarî ambargoyu kaldırdığını” açıkladı. Tarihe “Ping Pong diplomasisi” olarak geçen bu adımlarla birlikte Çin ile Amerika arasındaki buzlar erimeye başladı.
Yakınlaşmanın ilk somut sonucu Birleşmiş Milletler’de yaşandı. Çin halk cumhuriyeti 25 ekim 1971’de BM’ye kabul edilirken, Tayvan (milliyetçi Çin) üyelikten çıkarıldı.

ABD ile Çin arasında ping pong diplomasisinin başlamasının ardından yaşanan en önemli gelişme, başkanı Nixon’ın Pekin ziyareti oldu. Richard Nixon 1972’de Çin’e gitti ve uluslararası politikada yeni bir sayfa açıldı.

Nixon’ın Pekin’de Mao tse-tung’la görüşmesi, soğuk savaş döneminde oluşan dengeler açısından da önemliydi. Zira çift kutuplu dünya düzeni için bu, terazinin dengesinin bozulması anlamına geliyordu.
ABD ping pong takımının Çin’i ziyaretinden bir kaç ay sonra, önce dönemin Ulusal Güvenlik Danışmanı Henry Kissinger gizlice, 8 ay sonra da 1972 başında ABD Başkanı Richard Nixon’un açıktan Çin’i ziyaret etmesiyle Komünist Çin uluslararası topluma katıldı.
Ping Pong diplomasisi buzları eritmişti.

ABD’nin Çin’e uyguladığı 20 yıllık ambargo Ping Pong diplomasisi sonucu kaldırıldı.

************
1900’lü yılların başında Ivor Montagu adlı bir İngiliz genci, çok zengin babasının dünya görüşü olan kapitalizmi reddederek, İngiliz Komünist Partisi’ne katıldı.

Montagu o günün yaygın sporlarının hiç birinde yetenekli değildi. Derken, ölmekte olan ‘ping pong’u keşfetti. Kurallarını yeniden oluşturdu. Masa tenisi adını vererek ‘spor’ olarak anılmasını sağladı.
Ve bir komünist sempatizanı olarak dünyanın bütün komünistleri arasında yayılmasına önayak oldu.

Montagu’dan onlarca yıl sonra, Soğuk Savaşın 26’ncı senesinde 1971 yılı Nisan ayında ABD masa tenisi takımının Çin’i ziyaret etmesi, Time dergisinin ifadesiyle ‘bütün dünyada yankılanan bir ‘ping’ sesi çıkardı’.
Çünkü, ABD ile Kızıl Çin, 1949 Komünist devriminden beri ilk kez doğrudan bir ilişki kurmuştu.

ABD ping pong takımının Çin’i ziyaretinden bir kaç ay sonra, önce dönemin Ulusal Güvenlik Danışmanı Henry Kissinger gizlice, 8 ay sonra da 1972 başında ABD Başkanı Richard Nixon’un açıktan Çin’i ziyaret etmesiyle Komünist Çin uluslararası topluma katıldı.

İkinci dünya savaşı sonrası küreel diplomasideki en büyük gelişme olarak nitelendirilen bu ziyarete, ping pong takımı yol açtığı için, uluslararsı literatüre ‘ping pong diplomasisi’ tabirini kazandırdı.

Ping pong aslında küllerinden yeniden doğmuş bir spor. Nicholas Griffin, geçtiğimiz yıllarda yayınlanan, ‘Dünyayı değiştiren oyunun gizli tarihi’’ alt başlıklı Ping-Pong Diplomacy adlı kitabında şöyle anlatıyor:

‘’Ivor’un doğduğu yıl yani 1904’ün, Ping Pong modasının da öldüğü yıl olduğu tahmin ediliyor. Aslında Britanya adası o güne kadar ki birkaç on yıl gibi kısa sürede bir çok sporun icat edildiği bir yer oldu.

İngilizlerin o günlerde icat ettiği futbol, rugby, tenis, hokey, kriket, bilardo ve badminton inanılmaz bir hızla, o günlerde üzerine güneşin batmadığı Britanya imparatorluğunun her köşesine yayılıyordu.’’
19’ncu yüzyılın son döneminde masa tenisi de İngiltere’de moda olmuştu. Ancak, spordan çok akşam yemeği sonrası bir eğlence olarak görülüyordu.

Bu eğlence başlangıçta ‘gossima’, ‘whiff-whaff’ gibi isimlerle anıldı. Ancak hiç bir isim bu oyun için ekipman üreten Jaques & Son firmasının 1901’de tescil ettirdiği marka ismi ‘Ping Pong’ kadar kalıcı olmadı. Öyle ki bugün bile dünyanın büyük bölümünde bu spor, ‘masa tenisi’ olarak değil, firmanın markasıyla ‘ping pong’ olarak adlandırılmakta.

1920’lerin başında Cambridge Üniversitesine gelen Ivor Montagu, atletizmin yeniden yükseldiği o çağda, okulda popüler olmanın yolunun bir sporda başarılı olmaktan geçtiğini kısa sürede farkedecekti. Futbol ve tenisteki denemelerinde bir türlü başarı sağlayamadı. Derken, modası çoktan geçmiş bir eğlence olan Ping Pong’u keşfetti. Zenginliğini de kullanarak üniversiteye iki ping-pong masası getirtti.

‘’Montagu’nun ilk turnuvası şaşırtıcı bir ilgiye sahip oldu. 140 oyuncu kayıt yaptırdı. Ping-Pong henüz ölmemişti demek ki… Bu oyunu yeniden popüler yapmak isteyen Manchester’lı bir işadamı da, oyunun Oxbridge (Oxford ve Cambridge üniversiteleri ortak adı) evreninde gördüğü ilgiyi duyarak Montagu ile temasa geçti.

Montagu’ya bu eğlenceye kurallarını kazandırarak bir spora dönüştürmekte yardım etti. Montagu’nun oyuna getirdiği kurallar, sonraki 40 yıl boyunca aynen uygulanacak ve sayısız dile çevrilecekti. Montagu bir de Ping Pong Federasyonu kurdu. Ancak çok geçmeden ilk büyük sorunla karşılaştılar.
Ping Pong bir özel markaydı ve Jaques & Son firması sadece kendi ürettikleri masa ve ekipmanların kullanılması şartıyla bu isme izin verebileceklerini iletti.

Montagu kapitalizme karşı ilk büyük direnişini gerçekleştirdi ve bu isteği ret ederek federasyonun adını ‘’Masa Tenisi Federasyonu’’ olarak değiştirdi. Ardından da Uluslararası Masa Tenisi Federasyonu’nun kuruluşuna öncülük etti.

Montagu, 5 Kasım 1984’te Londra’da öldü. 4 yıl sonra 1988 yılında masa tenisi, olimpik spor olarak kabul edildi ve olimpiyatlara dahil oldu.

Montagu’nun bu spordan öncelikli beklentisi politikti: komünizmi dünyada yaymak istiyordu. En büyük zaferi ise Çin oldu.
Sürgün yıllarında bu sporla tanışan Mao tam bir masa tenisi tutkunuydu.
48 yıl önce , Kızıl Çin, uluslararası topluma bu sporla dahil oldu. Ve masa tenisinin dünyada en popüler olduğu ülke hala Çin.

Masa tenisinin milli spor olarak görüldüğü bir ülkenin tarihinde ”pinpon diplomasisi” diye anılan bir olayın bulunması da şaşırtıcı değildi.
Çin ve ABD arasındaki ”Pinpon diplomasisi”, Soğuk Savaş döneminin en önemli diplomatik olaylarından biri, hatta en önemlisi kabul ediliyor.

**************
Dünyada yeni bir saflaşma yaratan bu olayın Çinli bir masa tenisi sporcusunun, o zamanlar düşman olarak gördükleri Amerikalı bir sporcuya ipek başörtüsü uzatmasından kaynaklandığı pek bilinmez.

Çinli masa tenisçileri 1966 yılında başlayan ve Çinliler tarafından ”kaos yılları” olarak nitelenen Kültür Devrimi ile spora ara vermek zorunda kalmışlar ve ancak 1969’da tekrar antrenmanlara başlayabilmişlerdi.

Amerikalı sporcu otobüsü kaçırınca…

Şu anda 72 yaşında olan üç dünya şampiyonluğu sahibi Zhuang Zedong, 41 yıl önce Japonya’da düzenlenen Dünya Masa Tenisi Şampiyonası’na giderken, Çinli yetkililer tarafından Amerikalı sporcularla konuşmamaları ve herhangi bir temasta bulunmamaları, fotoğraf çekmemeleri hatta el bile sıkışmamaları yönünde sıkı sıkıya uyarılmışlardı.

Japonya’daki şampiyona sırasında bir gün Amerikalı sporcu Glenn Cowan takımının otobüsünü kaçırır ve kendisine Çin takımının otobüsüne binmesi önerilir.
Başlangıçta otobüste kimse onunla ilgilenmez. Çinli sporcular, ”vatan haini” veya ”ajan” gibi suçlamalara maruz kalmak da istemiyorlardı.

Ancak Zhuang, Çinlilerin misafirperverliğinin de etkisiyle çantasından işlemeli bir ipek başörtü çıkarır ve arkadaşlarının ”Ne yapıyorsun? Mesele çıkarma! Gitme!” şeklindeki uyarılarına rağmen Amerikalı sporcuya yönelir.
Tercüman aracılığıyla ”Amerikan yönetiminin Çin’e karşı dostça davranmamasına rağmen, Amerikan halkı Çin halkının dostudur. Halkımızın dostluğunu göstermek için bunu size veriyorum” diyerek başörtüsünü verir.

Bu olayın fotoğrafları ertesi gün bütün Japon gazetelerinde yayınlanır.

Haber Pekin’deki Başkan Mao’ya da kısa sürede ulaşmıştır. Çin lideri, ”Zhuang Zedong yalnızca masa tenisini değil, iyi diplomasiyi de biliyor” diye konuşur ve o gece geç saatlerde dışişleri bakanlığına Amerikan takımının Çin’e davet edilmesi talimatını verir.

Bu, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1949’dan sonra Çin’e gelen ilk Amerikan heyeti olacaktır.
Küçük pinpon topu dünyada büyük bir topa dönüşür ve Amerikan Başkanı Nixon’ın 1972’deki tarihi ziyareti ile Çin-Amerikan ilişkilerinin normalleşmesine ve belki de Çin’in olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapmasına koşullar hazırlar.

Zhuang Zedeong, Reuters haber ajansına verdiği demeçte, bunun Çin’deki reform ve dışa açılma uygulamalarına da temel hazırladığını savundu.
1960’ların Çin’de tartışmasız en başarılı sporcusu olan Zhuang, 1961, 1963 ve 1965’te dünya şampiyonluğunu kazanır.

O yıllar Çin’de 30 milyon kişinin öldüğü tahmin edilen açlık yıllarıdır.
Zhuang, başarılarının zor durumdaki Çin halkı için büyük moral kaynağı olduğunu ifade ederek, ”Yabancı rakiplerime bir set bile vermemiştim. Milli kahramanlardık” diye konuştu.

Zhuang, NBA’de oynayan basketçi Yao Ming ve dünya rekortmeni atlet Liu Şiang ile kıyaslanması ile ilgili olarak şunları söyledi:

”Her dönemim ikonları var. Onlar günümüzün ikonları, bense 1960’ların ikonuyum. Daha az para kazanmama rağmen onlardan büyük olduğumu gururla söyleyebilirim. Pinpon diplomasisi tek başına binlerce dünya şampiyonluğu değerinde.”

KAYNAKLAR:

– KUZEY HABER AŞANSI.
– DÜNYA BÜLTENİ
– HÜRRİYET GAZETESİ
– WIKIPEDIA

Yukarıdaki yazıyı Necmi Mükan’nın Facebook sayfasından aldım. Sayfasını takip etmenizi öneriyorum.

Sevgi ve Saygılarımla

Gsm. 0 533 369 17 82

cem.avunduk@gmail.com

https://www.lordmedya.com/kuresel-diplomasiyi-degistiren-oyun-ping-pong/